Vòng bi, bạc đạn là gì? Làm gì khi vòng bi bị hư hỏng?

Vòng bi hay còn gọi là bạc đạn, tên tiếng anh là Bearing. Hiện nay hầu hết các máy móc đều hoạt động nhờ các chuyển động xoay của trục máy. Chuyển động giữa vòng bi với ổ trục tạo ra áp lực để chuyển thành tịnh tiến hoặc xoay vòng. Bạn có thể gặp vòng bi, ổ trục ở khắp nơi, đơn giản nhất là bánh xe đạp. Phức tạp hơn là động cơ xe máy, ô tô, tàu hỏa… Có thể nói vòng bi là chi tiết quan trọng nhất của ngành chế tạo máy. Là nền tảng để các ngành nghề khác phát triển tiên tiến như ngày nay.

Vòng bi, bạc đạn là gì?

Vòng bi là bộ phận quan trọng cần công nghệ luyện kim và cơ khí tốt nhất. Vòng bi và ổ trục có ăn khớp thì máy móc mới êm ái. Việc sử dụng vòng bi giả, vòng bi kém chất lượng là cực kỳ nguy hiểm. Sau đây chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết vòng bi là gì?

Cấu tạo vòng bi, bạc đạn

Vòng: có vòng trong và vòng ngoài bằng thép cứng chịu nhiệt tốt. Vòng trong thường ôm sát trục để tạo thành chuyển động xoay. Vòng ngoài để bảo vệ các bi hay con lăn bên trong.

Con lăn: gồm các viên bi nằm cách đều nhau. Khi các con lăn xoay tròn sẽ tạo thành chuyển động xoay tốc độ cao. Các viên bi này phải tròn, phẳng, cứng chắc để không bị vỡ khi chịu áp lực bởi tốc độ và nhiệt độ cao.

Vòng cách: cố định các con lăn(viên bi) nằm đúng trật tự không xâm lấn lẫn nhau.

Vòng bi thường được giữ cố định bởi trục. Vòng bi và ổ trục phải được liên kết chặt chẽ với nhau. Vì quá trình quay của máy móc rất lớn, có thể lệch hoặc văng ra ngoài.

Vòng bi và ổ trục bị hư hỏng

Khi sử dụng lâu năm, dù cho được chế tạo bởi vật liệu và công nghệ tốt nhất vòng bi vẫn có thể hư hỏng. Đơn giản nhất là một con lăn bị vỡ, hay chúng bị méo dẫn tới hiệu năng máy móc bị giảm.

Vòng bi hư dẫn tới ma sát với trục tăng lên. Tiếp tục hoạt động sẽ khiến trục bị hỏng, trục máy thường là bộ phận quan trọng nhất. Gặp sự cố sẽ phải mua máy mới, vì thế cần bảo vệ kỹ.

Vậy khi vòng bi có dấu hiệu hư hỏng cần tháo ra khỏi ổ trục để bảo dưỡng hoặc thay thế. Vì liên kết chặt chẽ nên khi tháo ra phải dùng dụng cụ chuyên dụng gọi là cảo vòng bi.

Cảo vòng bi có lực kéo rất lớn có thể lên tới 50 tấn, 100 tấn hoặc hơn.

Khi không kéo ra được, sẽ phải sử dụng nguyên lý dãn nở bởi nhiệt độ để mở. Cần làm nóng vòng bi ở nhiệt độ cao hoặc làm lạnh trục máy.

Để tránh hư hại vòng bi và ổ trục cách tốt nhất là thường xuyên tra dầu nhớt để làm giảm ma sát trong quá trình hoạt động. Nếu vòng bi gặp trục trặc cần loại bỏ ngay tránh liên lụy đến bộ phận khác.

Các loại vòng bi

Như đã biết vòng bi xuất hiện ở khắp nơi ngay cả máy bay, tàu điện ngầm hay tàu vũ trụ. Chính vì thế cũng có rất nhiều loại vòng bi, vòng bi xe lửa có thể to như cái bánh xe bò đúng theo nghĩa đen.

Vòng bi cầu: loại thông dụng nhất dễ truyền động, dễ tháo lắp. Dùng cho các máy móc cỡ nhỏ bởi độ chịu tải thấp, dễ bị tổn hại nếu bị lệch tâm.

Vòng bi côn: chịu tải cao, tốc độ cao, chịu tải từ 2 hướng dọc và vuông với trục. Nhược điểm là dễ hư hỏng nếu lắp lệch, độ rơ dọc trục cao. Thường gặp ở trục xe lửa, xe hơi.

Vòng bi đũa: có khả năng chịu tải hướng kính, dọc trục cao, dễ bôi trơn. Thường được ứng dụng trong động cơ điện >50kw, trục của máy tiện, phay CNC.

Vòng bi tang trống:có 2 dãy con lăn riêng biệt. Rất chắc chắn bền bỉ, tuổi thọ cao, ứng dụng trong các máy có độ lêch trục lớn. Được tin tưởng cho các ứng dụng hoạt động khắc nghiệt như trục cán, ép nhựa cao su…

Vòng bi kim: thiết diện mỏng các con lăn hình trụ dài. Diện tích tiếp xúc giữa vỏ ngoài với con lăn lớn. giúp nó chịu được lực hướng kính, lực dọc trục lớn. ứng dụng trong hộp số ô tô, bánh răng thước lái, thiết bị xây dựng.