Đầu tuýp hay đầu khẩu là 2 cách gọi khá phổ biến trong nước. Một số nơi còn gọi là đầu chụp, chắc do nó cần phải chụp vào đầu con tán hay bulong khi sử dụng nên gọi vậy cho dễ hiểu. Gọi tên thế nào cũng được, miễn nó làm cho người nghe dễ hình dung nhất về công cụ thần thánh này là ok. Nếu gọi lai căng Ta – Tây một chút thì là đầu socket.

Có nhiều tiêu chí liên quan đến vật dụng này, nếu không chuyên, đôi khi làm bạn rối như măng miến mộc nhĩ. Bài viết này giúp bạn dễ chọn lựa chúng dựa trên căn bản là mục đích sử dụng. ELORA Germany sản xuất hầu hết các đầu tuýp thông dụng nhất trên thị trường, đảm bảo cho bạn lựa chọn 1 lần xong luôn. Đối với các trường hợp đặc biệt, kích thước và tiêu chí không giống ai, Elora cũng sản xuất theo yêu cầu. Tình huống này ta bàn trong một góc nhìn khác.

Clip trên đây mô tả nhiều về một loại đầu tuýp lục giác, chúng chỉ là một phần trong cả biển các loại đầu chụp khác nhau. Dưới đây sẽ nê ra vài tiêu chí cho bạn chọn.

Cách chọn đầu tuýp – socket – khẩu – chụp.

Trước tiên, bạn xác định là sẽ dùng bằng tay hay bằng máy? Nếu dùng tay, chọn màu trắng, dùng máy ⇒ chọn màu đen. Bạn cứ nghiêm khắc như thế đi, không nghe mấy ông thợ phán như thánh rằng “tao làm mấy chục năm vẫn dùng tuýp trắng với súng bắn bulong có sao đâu“. Ăn may thôi, nếu nó ‘có sao đâu” thì giờ có khi ngồi canh nải chuối rồi. Tôi khẳng định với bạn là ông này chỉ là thợ quèn, thợ vườn hoặc đời họ quá may mắn.

Nguyên do là vầy. Đối với tuýp trắng, được làm từ hợp kim Chrome Vanadium, bề mặt mạ chrome. Có một số nơi họ mạ Crome Niken, nhìn bóng bẩy, đạt giá trị cao về thẩm mỹ. Đặc tính của loại này là nó rất cứng và giòn, đáp ứng với tốc độ quay thấp. Nên được ứng dụng cho bạn vặn bằng tay người. Nếu loại socket trắng này dùng với máy xiết bulong, tốc độ quay lớn, lực momen lớn sẽ làm bong lớp mạ trước tiên, sau đó làm vỡ hay nứt đầu khẩu.

Video trên là ví dụ cho bạn thấy chọn sai nó đau khổ thế nào.

Momen lớn, tốc độ cao làm cho lớp lõi và mạ trượt trên nhau, dẫn đến bong lớp mạ. Vì nó cứng và giòn nên rất dễ nứt vỡ khi lực lớn. Để khắc chế điều này, họ ứng dụng vật liệu Chrome Molypdenum vào chế tác đầu tuýp đen dùng cho máy và lực lớn. Đặc tính của nó là dẻo dai và vẫn cứng cần thiết. Còn gì bằng khi nó đen thui và đã cứng lại còn dai? Mơ ước của một nửa thiên hạ. Loại này được gọi là impact socket. Bề mặt thường phụ thêm phosphat nên bạn thấy nó đen thùi lùi.

Chọn đầu vuông cho socket – tuýp – khẩu

Đi đến chỗ này là bạn đã loại được một nửa chủng loài phải chọn. Nhưng dù đen hay trắng, dù quay tay hay quay máy thì bạn vẫn phải xác định được đầu vuông cho tuýp. Tất cả các hãng trên thế giới đều sản xuất giống nhau và có các loại đầu vuông sau:

8 loại đầu vuông khác nhau phổ biến được dùng ngoài thị trường. Có loại lớn hơn nhưng hiếm khi lắm, bạn đừng quan tâm. Nếu ai dùng tới size 3″ thì họ cũng chẳng cần đọc mấy dòng này đâu. Họ rành như cháo rồi, vì nó quá đặc biệt. Quy ước của đầu vuông luôn theo hệ inch, bạn cũng không cần biết tại sao. Quy định vậy thì cứ thế mà dùng, khi nào bạn muốn sản xuất đầu chụp theo thương hiệu của riêng mình thì tính tiếp.

Đầu vuông thường được chọn sao cho phù hợp với dụng cụ chủ động mà bạn đang có. Chẳng hạn bạn đang có cây cần tự động 1/2 inch, hay máy xiết ốc với đầu vuông 1/2″, hiển nhiên bạn phải chọn loại đầu tuýp có cùng size vuông. Tình huống khác là bạn chọn từ size con tán hay đầu bulong, bạn sẽ chọn trên cơ sở size lớn nhất trước. Sau đó tra bảng xem cái nào gấn nhất thì bạn lấy đầu vuông đó làm chuẩn. Cũng có khi bạn phải lựa vài loại đầu vuông trong bộ sưu tập của bạn. Đừng ngại, hãy để tự nhiên nó ăn khớp vào nhau, bạn đừng cố cản.

Nhà sản xuất cũng cho bạn một chọn lựa tiết kiệm hơn khi họ có đầu chuyển từ các size đầu vuông qua lại với nhau. Chẳng hạn từ 1/2″ lên 3/4 inch hay từ 1″ giảm xuống 3/4 inch. Chi tiết này bạn chọn sau cùng của bài toán tối ưu. Hãy nhớ rằng, chuyển đầu giảm hay tăng đều có cho bạn.

Đầu tuýp bao nhiêu cạnh?

Ở đây đụng đến phần nhiều biến thể, nhưng có thể chia thành 2 loại cơ bản là dùng để xiết con tán (ecu – ê cu) hay đầu lục lăng của bulong. Nếu là loại chụp hay khẩu, có 2 loại 6 cạnh và 12 cạnh. Mỗi kiểu sẽ có những ưu điểm và nhược điểm khác nhau.

Hình trên cho bạn dễ hình dùng 6 cạnh và 12 cạnh (12 points) khác nhau như thế nào. Bạn phải chọn chi tiết này để người bán giao hàng đúng cái bạn cần. Tránh trường hợp “cứ tưởng” thế này, “cứ ngỡ” thế kia. Bạn muốn như thế nào, bạn cứ nói toạc ra cho nhanh. Nếu chưa rõ bạn cứ hỏi cho tới tận cùng chân lý. Chứ nói “sao cũng được” là một hồi có thể ai cũng đỏ mặt tía tai.

12 cạnh bạn dễ chụp vào đầu con ốc hay bulong hơn, góc xoay hiệu dụng chỉ 30 độ. Nhưng nó sẽ yếu hơn loại 6 cạnh, do nó bị chia nhỏ đường biên ra và có tới 12 góc. Loại 6 points có góc xoay hiệu dụng tới 60 độ, đo đó bạn chụp cái đầu tuýp vào con tán khó trúng ngay phát đầu, và bạn phải xoay thô cho nó ăn khớp với sác xuất gấp một nửa phần 12 cạnh. Bù lại chúng chịu lực tốt hơn loại 12 cạnh. Thêm vào đó, nó cũng trùng khớp với con tán và đầu lục lăng của bulong. Diện tích tiếp xúc giữa đầu khẩu và con tán tối đa hơn.

Có bao nhiêu kiểu đầu tuýp – socket – khẩu?

Tương tự như đầu tô vít hay mũi vít, nhưng đầu tuýp có số lượng ít hơn và hình thù chủ yếu là 2 loại ở trên. Loại thứ 3 phổ biến là đầu tuýp lục giác âm hay khẩu lục lăng chìm. Loại này còn có thêm đầu sao chìm. Nghe có vẻ mơ hồ với bạn nếu không quen, bạn chỉ cần hiểu đơn giản là nó dùng để xoay một bulong hay con vít có lỗ hình sao hoặc lục lăng. Vì thế nó phải là “dương”, tức là lòi ra, có vậy nó mới nhét cái lòi ra đó vào lỗ được. Cũng tránh nhầm lẫn với lỗ vuông ở trên. Tham khảo thêm 1 clip nữa dưới đây là mọi thứ thông suốt.

Đi tới đây xem như bạn đã chọn được cho mình đầu tuýp mong muốn. Phần còn lại chỉ là size bao nhiêu và giá thành sản phẩm nữa thôi. Dù thế nào đi nữa, những đầu tuýp trong thư mục này chưa thể dùng được, bạn phải cần đến tay vặn có đầu vuông tương ứng hoặc cần tự động cùng size vuông.

Một lưu ý khác là đôi khi chúng cùng size vuông, cùng size đầu chụp nhưng khác nhau Ngắn – Dài. Chi tiết này khá hữu ích, nếu bạn dùng con ốc nằm trong sâu, chẳng hạn như 5 con ốc bánh xe hơi, bạn nên dùng loại dài. Nằm trong hóc thì dùng loại dài nhưng không phải cứ dài là hay đâu, nếu ốc nằm nổi trên mặt vật thể thì bạn chọn loại ngắn cho nó rẻ, công dụng giống nhau.